Dünya üzerinde pek çok ülkeyi etkisi altına alan ve Dünya Sağlık Örgütünün salgın olarak ilan ettiği Yeni Coronavirüs'ün ülkemizde de etkileri görülmeye başladı. Sağlık Bakanlığının 12 Mart 2020 tarihli resmi açıklamasının ardından tüm okullar MEB tarafından tatil edildi. Okullar ve eğitimciler ise online öğrenmeye hızlı bir geçiş süreci tasarlamak için kolları sıvadılar. Bu süreçte okulların; erişim, öğretim materyalleri, okulun ne kadar süre boyunca kapalı kalacağı gibi birçok konuya dikkat ederek uzun ve kısa vadeli planlama yapmaları ve uygun olan metodolojileri seçmeleri gerekiyor. Öğrencilerimizin bu öğrenme süreçlerinden azami fayda sağlaması ve öğrenmenin sürekliliği için okulların online eğitime geçiş sürecine yönelik bir kılavuz hazırlama ihtiyacı duydum. 

İşte okullarda online eğitime geçişi kolaylaştıracak 9 adım:

1. Hangi teknolojilerin okulunuzda ve evde bulunduğunu kontrol edin.

Okulunuzda bir çalışma grubu oluşturun. Oluşturduğunuz gruba teknolojiyi sınıfında ve günlük hayatında etkili kullandığını düşündüğünüz öğretmenlerinizi, IT çalışanlarınızı ve eğitim teknologlarınızı dahil edin. Bu grubun yardımıyla elinizde var olan kaynakları ve araçları tespit edin. Öğrencilerinizin halihazırda olan becerilerini ve sahip oldukları imkanları dikkate alarak yaş seviyesine uygun araçları seçin ve kullanıma hazır hale getirin. Online ortamlara ulaşamayacak öğrencileriniz için alternatif bir plan oluşturun. Öğretmenlerinizin online ortamlara ulaşması için ihtiyaç duydukları cihazları temin edin.

2. Hızlı müdahele ekibi kurun.

Oluşturduğunuz hızlı müdahale ekibine okul yöneticileri (müdür, müdür yardımcısı), IT müdürü, eğitim teknoloğu ve bilişim teknolojileri öğretmenlerini dahil edin. Hızlı müdahale ekibi, çalışma grubundan elde edilen veriler doğrultusunda prosedürleri belirler, prosedürlerin uygulanışını takip eder ve acil durumlarda kararlar alarak iletişim akışını sağlar. 

3. Ana iletişim kanalınızı, kullanacağınız temel teknolojileri belirleyin ve test edin.

Öğrencilerinizin ve velilerinizin rahatlıkla ulaşabilecekleri ve öğretmenlerinizin etkin bir şekilde kullanabilecekleri ana iletişim kanalınızı belirleyin. Öğrencilerinizin ve velilerinizin bu kanala ulaşabildiklerinden emin olun. Mümkünse eğitimler düzenleyin, kullanma kılavuzlarını hazırlayın. Öğretmenlerin ve öğrencilerin kullanabilecekleri online uygulamaların kategorik bir listesini hazırlayarak paylaşın. EBA tüm öğretmenler ve öğrencilere (11 ve 12. Sınıflar hariç) açık. Tüm dersler ve öğrenci atamaları tamamlandığı için ister özel ister resmi okullardaki öğretmenler ve öğrenciler hemen kullanmaya başlayabilir.

4. Öğrencilerinizi ve velilerinizi hazırlayın.

Ana iletişim kanalında öğrenci ve velilerinizin öğretim materyallerine nasıl ulaşacakları ile ilgili kılavuzlar hazırlayın. Kısa, öz ve grafiklerle anlatımı içeren kılavuzları, öğretme planınızı öğrencilerle/velilerle paylaşın ve geri bildirimlerini alın. Velileriniz, öğrencilerinize sunmuş olduğunuz online deneyimde kendi rollerine dair bilgi sahibi olmak isteyebilirler. Velilerinize ileteceğiniz kılavuzda online deneyim yapısını, ödev süreçlerini, değerlendirme yöntemlerini, ihtiyaç duyacakları araç listesini ve ihtiyaç dahilinde kullanacakları iletişim kanallarını açıklayın. Ayrıca bir kaynak kütüphanesi yaratabilirsiniz.

5. Online öğrenme sürecinde öğrencilerinizden beklentilerinizi belirleyin.

Öğrencilerinizden online öğrenme deneyiminde beklentilerinizi belirleyin. Ödev prosedürünü de içeren net bir zaman çizelgesi oluşturun. Öğrencilerinizin ödevleri teslim etmeleri ve zaman çizelgesini takip etmeleri için sorumlu hissetmeleri gerekir. Bu sorumlulukları yerine getirmeyen öğrencilerinizi nasıl takip edebileceğiniz konusunda stratejiler belirleyin. Öğrencilerinizle sıkı bir iletişim kurmak için birden fazla kanal belirleyebilirsiniz. Kısa mesajlar ve duyurular, email, tartışma forumları ve video konferanslar (Google Hangouts, Zoom vb.) sizler için iletişimi sıcak tutacaktır. Ayrıca öğrencilerinizin size ulaşabilecekleri ve sorularına yanıt bulabilecekleri zaman aralıkları belirleyebilirsiniz. Padlet, Slack, Google Classroom ve Google Drive gibi araçlar asenkron grup paylaşımlarını yapabileceğiniz ortamlar sağlayabilir. 

6. Öğrenme süreçlerini tasarlayın.

Online öğrenme deneyimi sınıf içi öğrenme deneyiminden pek çok yönde farklılık gösterir. Doğru yöntem ve stratejileri uyguladığınızda kişiselleştirilmiş öğrenme fırsatları yarattığınız gibi öğrencilerinizin iş birliği içinde iletişim kurarak ve paylaşarak öğrendiklerine şahit olursunuz. Sizin için yeni bir deneyimse destek isteyin. Online öğrenme deneyimi tasarlamaya başladığınızda yetkin olduğunuz uygulamaları kullanmayı tercih edin. Daha önce hazırlamış olduğunuz ve derslerinizde kullandığınız dokümanlar, sunumlar ve videolarla işe başlayın. Öğrencilerinize kısa sürede tamamlayabilecekleri ödevler verin. Tüm konuyu ve kazanımları bir anda vermek yerine öğrencilerinizin içerikleri adım adım takip edebilecekleri şekilde ve küçük parçalara bölerek kontrollü bir şekilde ilerleyin. Daha ileriki aşamalarda 8-15 dakikalık Explain Everything, Screencast-O-matic, Screencastify, Camtasia, Screenr, Jing, Screenflow, Quicktime, Edpuzzle vb. araçları kullanarak video anlatımları hazırlayın. Google Hangouts ve Zoom gibi uygulamalarla senkron dersler organize edebilirsiniz. Öğrencilerinizle etkileşime girdiğinizde ise (ödev, asenkron tartışma, online etkinlik vb.) yönergelerinizi ana iletişim kanalınıza açık ve net bir şekilde yazmanız gerekir. Online öğrenme sürecini 3B metodolojisiyle kurgulayabilirsiniz: beklenti oluşturma, bilgiyi inşa etme ve birleştirme. Beklenti oluşturma aşamasında, öğrencilerinizin ön bilgileriyle yeni öğrenecekleri kavramlar arasında köprü oluşturabileceğiniz, etkileşim içeren etkinlikler tasarlayabileceğiniz gibi video ya da yazılı olarak içerik paylaşımları yapabilirsiniz. Bilgiyi inşa etme aşamasında ise öğrencilerinizin yeni kavramları öğrenmeleri için öğretimsel süreçleri tasarlayabilirsiniz. Bu aşamada bireysel ve grup etkinlikleri planlayabilirsiniz. Birleştirme aşamasında ise öğrencilerinizin yansıtıcı düşünmelerini sağlayabilir, ortaya çıkardıkları ürünleri ya da düşüncelerini arkadaşlarıyla paylaşmalarına fırsat yaratabilir ve sorularını cevaplayabilirsiniz. 

7. Değerlendirme stratejilerini belirleyin.

Online öğrenme deneyiminde öğretme ve öğrenme stratejileri değiştiği gibi değerlendirme stratejileri de farklılık gösterecektir. Var olan değerlendirme yapısını da online deneyime uyarlamanız gerekir. Süreç değerlendirmesi yapabileceğiniz pek çok online uygulama mevcut (Google Form, Socrative, Polleverywhere, Hot potatoes, Kahoot, Mentimeter vb). Ancak bunlarla sınırlı kalmayın. Proje tabanlı öğrenme modeli uygulayarak da öğrencilerinizden bir sunum, doküman, web sitesi/blog, online tahta, infografik, online akıl haritaları hazırlamalarını ve öğrendiklerini sergilemelerini isteyebilirsiniz. Onları, rahat şekilde takip edebileceğiniz ve hatta iş birliği içinde projeler ve ödevler gerçekleştirebilecekleri Google Drive uygulamalarına yönlendirebilirsiniz. 

8. Planlamanızı aşamalandırın.

Online eğitim yapacağınız süreyi takvime yerleştirin ve aşamalandırın. Birinci aşamada tüm okul olarak online eğitime hazırlanın. Öğrencileriniz asenkron etkinlikler gerçekleştirirken öğretmenler planlamalarını hazırlayabilirler ve ihtiyaç duydukları eğitimleri alabilirler. İkinci aşamada öğretmenler, öğrenciler ve velileri daha sık iletişime geçirerek bir rutin yaratın. Rutini yaratırken okul zaman çizelgesini kullanabilirsiniz. Senkron görüşmeler ve asenkron aktiviteler planlayın. Bireysel çalışmalar üzerinden ilerleyebilirsiniz. Bu süreçte değerlendirmeyi işe dahil etmeyebilirsiniz. Üçüncü aşamada ise online eğitime tam geçiş yapacaksınız. Süreç değerlendirmesi, geri bildirim oturumları, grup çalışmaları ve destek programları bu aşamada uygulayabilirsiniz. 

9. Tüm bu süreci bir fırsata çevirin.

Online öğrenme tüm öğrenciler, öğretmenler ve veliler için zorlayıcı bir süreç olabilir. Ancak bu süreci öğrencilerimiz için olumlu bir deneyime dönüştürmek bizlerin elinde. Online öğrenme, öğretmenin öğrenme sürecinin öznesi olduğu geleneksel öğrenme deneyiminden birçok açıdan farklıdır. Bu yeni yapıda öğrenci, öğrenme sürecinin nesnesi değil öznesi olur. Öğrenci ve öğretmen eşit ama farklı rollere sahiptir. Öğretmen artık sahnedeki bilge değil, öğrencinin yanındaki kılavuzdur. Öğrencilerimizin 21. yüzyılda ihtiyaç duyacakları pek çok beceriyi kazandırmak için bu süreci bir fırsat olarak görebilirsiniz. Kendi öğrenmelerinin sorumluluklarını almalarını, dijital okuryazarlık, öz yönelimli öğrenme becerilerini geliştirmelerini, araştıran ve sorgulayan bireyler olmalarını ve iş birliği içinde çalışma fırsatlarını kullanabilmelerini bu süreçte kazandırabilirsiniz. 21. yüzyılın öğretmeni olarak gündemi ve yeni teknolojileri takip etmek hepimizin sorumluluğu. Bu süreçte size yine Öğretmen 2.0 kitabı yol gösterici olacaktır. 

Burcu Aybat

İlkokul/Ortaokul Müdürü / Yazar