İlk koronavirüs vakası, 31 Aralık 2019 tarihinde Çin'in Wuhan şehrinde tespit edildi.

1. "Yeni" koronavirüs nedir?

Yeni koronavirüs (CoV), koronavirüsün yeni bir türüdür.

İlk kez Çin'in Wuhan şehrinde gözlemlenen yeni koronavirüsün neden olduğu hastalığa "koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19)" adı verildi. "CO" korona, "VI" virüs ve "D" hastalık (İng. disease) kelimelerinin kısaltması. Daha önce bu hastalığa "2019 yeni koronavirüs" veya "2019-nCoV" deniyordu.

COVID-19 virüsü, Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu (SARS) ve bazı soğuk algınlığı türleriyle aynı virüs ailesine bağlı yeni bir virüs.

2. COVID-19 virüsü nasıl yayıldı?

Virüs, enfekte olmuş kişinin öksürmesi veya hapşırması sonucu ortaya çıkan respiratuar (solunum) damlacıklarıyla doğrudan temas durumunda ve virüslü yüzeylere dokunma sonucu bulaşıyor. COVID-19 virüsü yüzeylerde birkaç saat hayatta kalabiliyor, ancak basit dezenfektanlar virüsü öldürmeye yetiyor.

3. Koronavirüsün belirtileri nelerdir? 

Semptomlar arasında yüksek ateş, öksürük ve nefes darlığı yer alıyor. Enfeksiyon daha ciddi vakalarda zatürreye ve nefes alma zorluklarına sebep olurken, daha nadir olarak ölümcül sonuçlara yol açabiliyor.

Bu semptomlar, COVID-19'dan çok daha yaygın olan grip (influenza) ve soğuk algınlığıyla benzerlik gösteriyor. Bu nedenle, birinin COVID-19 virüsüne sahip olup olmadığını doğrulamak için test yapılması gerekiyor. Temel tedbirlerin aynı olduğunu vurgulamak önemli. Bunların başında sık sık el yıkamak ve solunum hijyenini korumak geliyor (öksürürken ve hapşırırken ağzın tek kullanımlık bir mendille veya dirsek içiyle kapatılması gibi). Ayrıca, grip aşısı mevcut ancak COVID-19 için henüz bir aşı geliştirilmedi. Bu yüzden aşıyla ilgili gelişmeleri takip etmeyi ihmal etmeyin. 

4. Enfeksiyon riskini nasıl önleyebilirim? 

İşte, ailenizle birlikte enfeksiyondan korunmak için uygulayabileceğiniz dört temel önlem:

1 – Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın veya alkol bazlı bir dezenfektanla ovuşturun.

2 – Öksürürken ve hapşırırken ağzınızı dirsek içiyle ya da mendille kapatın, kullandıktan sonra mendili çöpe atın. 

3 – Soğuk algınlığı veya gribe benzer belirtiler gösteren insanlarla yakın temastan kaçının.

4 – Ateşiniz, öksürüğünüz veya nefes darlığınız varsa doktora gidin. 

5. Maske takmalı mıyım?

Solunum problemlerini işaret eden öksürme ve hapşırma gibi belirtileriniz varsa, başkalarını korumak için tıbbi bir maske takmanız önerilir. Ancak bu belirtilere sahip değilseniz maske takmaya gerek yoktur. 

Maskelerin, etkinliğini yitirmemesi ve virüsü yayma riskini azaltmak için uygun şekilde kullanılması ve atılması gerekmektedir.

Maske kullanımı enfeksiyonu engellemek için tek başına yeterli değildir. Bunun yanı sıra sık sık el yıkanmalı, öksürük ve hapşırıklar sırasında ağız kapanmalı ve soğuk algınlığı veya gribe benzer belirtiler (öksürme, hapşırma, ateş) gösteren insanlarla yakın temastan kaçınılmalıdır.

6. COVID-19 çocukları etkiliyor mu? 

Bu yeni bir virüs olduğu için henüz çocukları ve hamile kadınları nasıl etkilediği tam olarak bilinmiyor. Virüsün her yaştan insana bulaşabileceğini biliyoruz, ama bugüne kadar çocuklarda görülen COVID-19 vaka sayısı nispeten az. Virüsün şu zamana kadar nadir vakalarda ölüme yol açtığı görüldü ve bu vakaları halihazırda tıbbi rahatsızlıkları olan yaşça büyük insanlar oluşturuyor.

7. Çocuğumda COVID-19 belirtileri varsa ne yapmalıyım?

Tıbbi yardım alın, ama unutmayın: Şu an grip mevsimindeyiz. COVID-19'un öksürük ve ateş gibi belirtileri, çok daha yaygın hastalıklar olan grip ve soğuk algınlığı semptomlarına büyük benzerlikler gösteriyor. 

Düzenli el yıkama gibi el ve solunum hijyeni uygulamalarını yerine getirmeye devam edin ve çocuğunuzun gerekli aşıları yaptırdığından emin olun. Bu sayede çocuğunuzu hastalıklara yol açan virüs ve bakterilerden koruyabilirsiniz.

Grip gibi diğer solunum yolu enfeksiyonlarında olduğu gibi, sizde veya çocuğunuzda semptomlar varsa erkenden doktorunuza danışın ve yayılmayı önlemek için halka açık yerlere (işyeri, okul, toplu taşıma) gitmekten kaçının.

8. Ailemden biri COVID-19 belirtileri gösteriyorsa ne yapmalıyım?

Sizde veya çocuğunuzda ateş, öksürük ve nefes alma zorluğu gibi belirtiler varsa erkenden tıbbi yardım almalısınız. COVID-19'un görüldüğü bir bölgeye seyahat ettiyseniz veya bu bölgelerde bulunmuş ve solunum semptomları olan biriyle yakın temas halindeyseniz, bu durumu doktorunuza bildirmeyi ihmal etmeyin.

9.  Hamile kadınlar doğmamış çocuklarına koronavirüs geçirebilir mi?

Şu anda, virüsün hamilelik sırasında anneden bebeğine bulaşıp bulaşmadığını gösteren veya bunun bebek üzerindeki potansiyel etkisini belirlemeye yardımcı olacak yeterli kanıt mevcut değil. Bu şu anda araştırılan bir konu. 

Hamile kadınlar kendilerini virüse maruz kalmaktan korumak için uygun önlemleri almaya devam etmeli ve ateş, öksürük veya nefes almada zorluk gibi belirtiler yaşıyorlarsa erkenden tıbbi yardım almalılar.

10. Koronavirüse sahip bir annenin çocuğunu emzirmesi güvenli mi? 

Virüsten etkilenmiş ve risk altındaki bölgelerde ateş, öksürük veya nefes alma güçlüğü gibi belirtilere sahip tüm anneler erkenden tıbbi yardım almalı ve bir sağlık uzmanının talimatlarına uymalıdır. 

Emzirmenin yararları ve anne sütünün diğer solunum virüslerinin bulaşmasında etkili olmadığı göz önüne alındığında, anne gerekli tüm önlemleri uygularken emzirmeye devam edebilir.

Emzirecek kadar iyi durumda olan semptomatik anneler için, bu önlemler arasında çocuğun yakınındayken (emzirme sırasında dahil) maske takmak, çocukla temastan önce ve sonra (emzirme dahil) elleri yıkamak ve mikroplu yüzeyleri temizlemek/dezenfekte etmek yer alıyor. COVID-19'a sahip olduğu teyit edilen veya virüs şüphesi taşıyan herkesin, başkalarıyla temas durumunda – çocuklar da dahil – tüm bunları yapması gerekiyor.

Eğer anne çok hasta ise, aynı enfeksiyon önleme yöntemlerini uygularken sütünü sağması ve temiz bir bardak ve/veya kaşıkla çocuğa vermesi için teşvik edilmeli.