6599

0

"Gerçek sevgi, sevdiğinin yanında telefonuna bakma arzusu duymamaktır."

Alain de Botton

2020 Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan ABD'li şair Louise Glück'in "Yuvaya Dönüş" şiiri aşağıdaki dizelerle sona erer: 

"Dünyaya bir kez çocukken bakarız.

Gerisi hatıradır."  

Çocukluğun ne kadar değerli olduğunu bana bir kez daha hatırlatan bu dizeler, "Doğdukları andan itibaren ekranla tanışan günümüz çocuklarının hatıraları, ekranlarda gördüklerinden mi ibaret olacak?" sorusunu düşündürürken, Kemal Sayar ve Sezin Benli'nin yazdığı ve Ekim ayında Kapı Yayınları tarafından yayınlanan "Dijital Çocuk" kitabını okuma fırsatım oldu. Kitabın bende bıraktığı en yoğun duygunun "umut" olduğunu belirtmeliyim. Kitap; zamanın ruhunu ve çocukları anlamanın, onlarla güçlü bağlar kurmanın önemini, karşılaşılan sorunlara rağmen çözümlerin olduğunu bir kez daha fark etmeme yol açtı.

Dijital Çocuk kitabı, günümüz ebeveyninin ortak kaygısını ve telâşını merkezine alıyor: "Bir yandan çocuklarımızın internetin imkânlarından yararlanmasını desteklerken öte yandan onları dijital dünyanın tehlikelerinden nasıl koruyacağız?"

Sayar ve Benli, kitapta bu sorunun yanıtına odaklanırken, çizer Oğuz Demir de bu cevap arayışına düşündürücü sanatsal çizimleri ile eşlik ediyor.

Yazarların ekran kuşağını anlamaya dönük diline, çağa özgü dinamik bir anne-babalık yapmanın elzem olduğu görüşü de ekleniyor. Sayar ve Benli, özellikle Covid-19'un yol açtığı zihinsel ve duygusal enkazın; yetişkinlerde depresyona ve endişe bozukluklarına, çocuk ve ergenlerde ise teknoloji bağımlılığının tetiklenmesine yol açtığını, halden anlayan bir üslupla anlatıyor. 

Dijital Çocuk kitabı 7 bölümden oluşuyor:

• Dijital Nesille Tanışalım

• Dijital Bağımlılık

• Ekran Başı Oyuncuları

• İnternette Çocuk

• Dijital Çağ ve Aile 

• Teknoloji Kullanım Kılavuzu

Bölümlerin sonundaki bir paragraflık özetler ise anne-babalara bir yol haritası sunuyor. Kemal Sayar ve Sezin Benli, Dijital Çocuk kitabıyla, dijital kuşatma altında birbirlerine yabancılaşan, ruhen çok uzaklara dağılan aileye bir toparlanma çağrısında bulunuyor.

Elbette, gerçekçi olmak gerekirse, dijital dünyadan tümüyle uzak kalmamız mümkün değil. Çözüm, bu gerçeği kabul edip çocuklarımızı teknoloji karşısında çaresiz kurbanlar olarak değil, bilinçli ve eleştirel tüketiciler olarak yetiştirmekten geçiyor.

Dijital kuşağa hayattan öğrendiklerimizi, değerlerimizi aktarabilmek istiyorsak öncelikle onları tanımamız ve dijital çağın onların zihinlerini nasıl şekillendirdiğini anlamamız gerekiyor. Yeni nesille temas kurmanın yolu öncelikle, onları şekillendiren çağı anlamaktan ve daha sonra onlara bu çağda yol göstermekten geçiyor. 

Dikkat dağınıklığı çağında odaklanabilmek büyük meziyet... Dijital Çocuk kitabı, çocuklarımızı ekran başından kaldırmanın ancak biz yetişkinlerin onlara dikkatimizi yöneltebilmesiyle mümkün olabileceğini anlatıyor. Kitap, ekranlara hapsolmuş dijital kuşağın çocuklarına dair pek çok sorunun yanıtını içeriyor: 

• Gerçekten internet ya da bilgisayar bağımlılığı diye bir kavram var mı? Bilgisayara ilgisi olan çocuklar bağımlı mıdır? Bağımlılığın belirtileri nelerdir?

• Şimdiki nesil dikkatini toplamakta ve birçok işi aynı anda yapmakta kendi ebeveynlerinden daha mı iyi?

• Dijital bağımlılığın altın ne yatar?

• Çocukların bilgisayarda ya da internette zaman geçirmesi arkadaşları ve ailesi ile ilişkilerine zarar veriyor mu? Bu durum okul başarısını etkiliyor mu, ödevlerini bitirebiliyor mu? Gelişimine zarar veriyor mu?

• Bilgisayar oyunlarının faydaları nelerdir?

• Bir yandan çocuklarımızın internetin imkanlarından yararlanmasını desteklerken diğer yandan onları dijital dünyanın tehlikelerinden nasıl koruyacağız?

• Çocuklarımıza dijital dünyada güvenli ve etik bir şekilde yaşamayı nasıl öğretebiliriz 

"Önce siz şu ekranlardan başınızı kaldırın da çocuğunuzun gözlerinin içine bir bakın. Belki orada bulacağı sıcaklık, onu bir mıknatıs gibi kendisine raptedecek ve çocuğunuz ekranın içinden çıkarak koşa koşa size gelecektir" çağrısında bulunan kitabın yazarlarının akıcı üslupları kitapta yer verilen güncel bilimsel araştırma sonuçları, Dijital Çocuk'u keyifle okunan bir kitap haline getiriyor. 

Dijital Çocuk kitabında anne-babalara verilmek istenen ana mesaj ise şu satırlarda:

"Çocuğunuzla bağlarınızı güçlendirin..."

"Çocuğumuza kurallar koyarken nelere dikkat etmemiz gerektiğinden söz ettik. Bunların yanında bahsetmeden geçemeyeceğimiz bir altın nokta var ki o da çocukla iyi bir ilişki kurmak. Çocuklarımızla ilişkilerimiz iyi olmazsa onların sözümüzü dinleme olasılıkları da azalır. Peki, bu iyi ilişkiyi nasıl kurabiliriz? Bir arkadaşımızla nasıl sohbet ederek, dinleyerek, onun dünyasını merak ederek, birlikte zaman geçirerek, paylaşarak iyi bir ilişki kuruyorsak, birlikte zaman geçirerek, paylaşarak iyi bir ilişki kuruyorsak çocuklarımızla da bunları yapmamız gerekiyor. İnsanları can kulağıyla dinlediğimizde aramızda çok güçlü bir empatik bağ kurulur. Aile hayatımızın kalitesi de herkesin birbirini ne kadar içten dinlediğiyle yakından alakalıdır." 

Sorunları çözmenin yolu birbirimizi dinlemekten ve karşı tarafın bakış açısını anlamaktan geçer. Dinlemek yalnızca sorun çözmez, çocuğumuzun duygusal gelişimine katkı sağlar ve çocuğumuzla aramızda daha yumuşak, güvenli ve çatışmasız bir ilişki kurmamıza yardımcı olur. Çocuklarımızla sadece okul hayatlarını konuşmak yerine onun ilgilendiği şeyleri sabırla ve ilgiyle, yargılamadan, öğütler vermeden dinleyip sohbet edebilirsek, aramızdaki bağlar güçlü olduğu sürece sorunları daha sakin bir şekilde çözüp, daha huzurlu bir aile hayatı yaşayabiliriz.

Aile içinde bağlarınızı kuvvetlendirmek için zaman ayırın. Mutfakta çocuğunuzla paylaştığınız anlar 'bağ kurucu' harika deneyimler sağlayabilir. Çocuğunuza bir yumurtayı nasıl kıracağını göstermek bile bağ kurucudur. Göz teması, yumurtayı kırarken çocuğunuzun elini tutmak ve ortaya çıkan dağınıklığa gülmek... Bunun gibi deneyimler önemlidir, çünkü beyinde dopamin ve oksitosin gibi hormonların salınmasını sağlayarak haz almanızı ve ilişkilerinizin kuvvetlenmesini sağlar. Kişisel düzeyde, bu sevgi dolu anlar, mutlu ve başarılı bir şekilde büyümek için çocuğunuzun ihtiyaç duyduğu ilişkiyi inşa etmek adına hayati öneme sahiptir."

Çocukların, yetişkinlerin söylediklerinden çok yaptıklarından öğrendiği gerçeğini bir kez daha hatırlayıp, çocuğuyla bağlarını güçlendirmek isteyen tüm ebeveynlere Dijital Çocuk kitabını öneririm.

Mürşide Demirkol

Eğitim Uzmanı – Profesyonel Koç